De Surplus Radio Society hield op 8 oktober 2023 een "Dumpschool" in Odijk. Thema was de LV-80 en RA-1. Vele apparaten werden meegesleept naar Odijk en werden waar het kon gerepareerd of er werden aanwijzingen gegeven hoe de set weer werkend te maken. De organisator van de dag, Anton Kroes had een RA-1 bij zich die niet werkte. Ter plekke werd getracht het toestel werkend te krijgen, maar het lukte niet zo maar. Na afloop heb ik met de eigenaar overlegd het toestel mee naar Goor te nemen en te repareren en vooral op de foto te zetten. Van dat laatste ziet u hier onder het resultaat.
De RA-1/GRC-1009 is de verder ontwikkelde versie van de LV-80/GRC-9. Deze laatste kwam in 1962 op de markt en een jaar later volgde de RA-1. Of deze versie in het Duitse leger gebruikt is weet ik niet, in elk geval werd deze uitvoering wel in het Belgische leger gebruikt.
Een aantal verschillen met de LV-80 worden in dit artikel behandeld. RA betekent dus Radio Amplifier.
Links de LV-80/GRC-9 en rechts de RA-1/GRC-1009
Door op een van de beide afbeeldingen te klikken komt U op de betreffende pagina.
Door op de afbeeldingen te klikken verkrijgt U een vergroting in een apart venster.
1. De combinatie RA-1 en TPS-1
2. De RA-1/GRC-1009 vermogensversterker.
3. De
TPS-1/RA voedingseenheid.
1. De combinatie RA-1 en TPS-1.
De beide eenheden in het bijbehorende rack.
Vooraanzicht van het geheel. Het eerste verschil met de LV-80 is de verbindingskabel.
Die van de RA-1 (achterste) is net iets korter als die van de LV-80 (voorste) en je kunt daarom niet zomaar de kabels door elkaar gebruiken. Het past qua lengte dus net niet.
De bevestiging van de binnenwerken komt overeen met de LV-80. Alleen bij de LV-80 zijn de geribbelde behuizingen los en worden in een apart rack geplaatst. De kasten van de RA-1 zijn al vastgebakken aan een soort rack en kunnen al als één geheel in een voertuig gemonteerd worden. Het gewicht van de gehel installatie zou ook lichter zijn dan die van de LV-80.
De achterkant van het geheel, het ziet er uit als of dit rack nog weer in een andere behuizing kan worden gemonteerd, er zitten extra bevestigingshaken op en aan de achterzijde zijn rubberen stootdoppen gemoneteerd. ( Die zwarte dropjes)
Binnen ziet het er zo uit. Doordat de achterplaat van dun aluminium is gemaakt zijn er exemplaren waarbij de randen achter afgebroken zijn.
2. De RA-1/GRC-1009 Vermogensversterker.
Het vooraanzicht van de versterker, hier onder volgen wat details.
Rechts boven de twee ingangsklemmen van het GRC-9 uitgangs-signaal. (GRC-9) in de stand Doublet!.
Met knop S, waarmee de "Coupling" wordt bepaald moet de versterker op de zelfde band worden gezet als de GRC-9. De banden worden aangegeven met één, twee of drie rode balkjes voor resp. Band 1, 2 en 3. Hiermee kan bij het afregelen de output nog wat beter ingesteld worden.
Met schakelaar T wordt eveneens de bandkeuze gemaakt.
Verder moet het te gebruiken antennetype worden ingesteld waarbij W voor Wire staat, draadantenne dus, de D staat voor Doublet of wel dipool en de W voor Whip ofwel staafantenne. Bij de RA-1 dipool-instelling hoeven geen verbindingsstripjes omgeschakeld te worden zoals bij de LV-80.
Met de schakelaar X moet in de stand A3, Phone en MCW
met de regelaar U de meteruitslag zodanig ingesteld worden dat de rode indicatie A3 niet overschreden wordt. Voor de stand A1, CW het zelfde verhaal, maar dan met de zwarte indicatie A1.
In de stand PC kan met knop W, de anodekring-afstemming de anodestroom op de grootse dip worden geregeld. In een deel van de 80 meter-band is de dip niet erg groot en staat de instelling op de rand van zijn bereik.
Y is de PTT-ingang voor de verbinding met de GRC-9.
De blauwe plug is de spanningsingangsplug. De nummers hebben niet precies dezelfde functie als die op de LV-80. De voeding van de LV-80 kan dus niet gebruikt worden. Met de schakelaar in de standen J1 t/m J3 kan het uitgangssignaal bekeken worden. J1 is de ongevoeligste stand, J3 de gevoeligste stand.
De linker kant met links boven de antenneaansluiting en onder de aarde. De in- en uitgang zijn hier met klemverbindingen gemaakt ipv. connectors.
Tussen de beide klemmen bevindt zich een schakelaar voor de schaalverlichting. De witte indicatie-venstertjes kunnen verlicht worden, iets dat bij de LV-80 niet mogelijk is, daar zijn de schalen ook zwart met witte tekst, die slecht af zijn te lezen.
De knop R is voor de grove antenneaanpassing en de knop V is voor de finetuning. De uitgangsspanning kan met de meterkeuze in stand J1, J2 en J3 uitgelezen en met de R en V knoppen maximaal ingesteld worden.
Daarmee is eigenlijk de gebruikershandleiding in het kort weergegeven.
De rechter zijkant met de twee QE 05/40 F of wel 6883 buizen, deze hebben een gloeispanning van 26 Volt. Ze zijn bevestigd met spanklemmen. Let wel op de topaansluitingen, die willen wel eens losjes op de top zitten. Met een schroevendraaier de zaak in de cap iets verstellen en klaar is kees.
De achterzijde met links de buizen en de tankspoel, het gehele rechter deel is voor de antenneaanpassing.
Nogmaals de mooie tankspoel.
Dit is Relais 1, daarmee wordt de de keuze gemaakt signaal direct of via de versterker, stevige contacten !! Het antennerelais dus.
De antenne taps van de aanpassings spoel.
Op deze plek zitten bij de LV-80 de brugjes voor de antennetype-instelling. Hier zijn alleen R 17 en D2 naar de achterzijde uitgevoerd, binnen zal wel geen ruimte zijn geweest.
De linker zijkant, daar valt weinig over te vertellen. Een kijkgat ???
Het gehele apparaat van boven gezien.
Bovenaanzicht van de buizen met de tankkring. C3 is de variabele koppelcondensator van het ingangssignaal. Dat is zo'n mica afstem-C uit een oude transistor-radio, tenminste daar lijkt het op... Verder een bandschakelaar met keramische schakeldekken. Drie hoogspannings-condensatoren (blauw). De tankspoel heeft nog een stukje kern om zo ook in het laagste bereik nog wat te kunnen worden afgestemd.
De antenneaanpassing, links boven het PTT-relais met daarnaast de koppel-L als rolspoel. Onder de antenne-aanpasspoel met aftakkingen.
Deze spoel is gewikkeld met grove litzedraad die weer bestaat uit fijne lidzedraad. Bij hoge frequenties probeert de stroom in een draad zo veel mogelijk naar de huid van de geleider te kruipen, hoe hoger de frequentie hoe dunner dit geleidend schilletje aan de oppervlakte van de draad. Het is zaak, om de Q van de spoel zo goed mogelijk te maken, dus de geleidingsweerstand zo laag mogelijk te maken. Dit kun je doen door verzilveren van het oppervlak voor een betere geleidbaarheid, maar nog handiger is, als dat kan, litzedraad te gebruiken. Door de vele adertjes met allemaal een eigen oppervlaktehuidje krijg je heel veel weerstandjes parallel en dus een lagere geleidingsweerstand. Maak je van dat litzedraad een draad met vele litzedraadjes, zoals hier in de RA-1, dan is het effect nog beter. Voor de hogere frequentie gaat deze manier niet op, aangezien daar weer andere parameters de zaak gaan verzieken, zoals eigencapaciteit ed. Overigens dit is mooi gemaakt.
Dan natuurlijk nog het typeplaatje met serie nummer. ABL, ja wat betekent dat, waarschijnlijk Armee Belgique, maar voorvoor de L?? Misschien om de Vlamingen tevreden te stellen, dus de L van Leger??? Het apparaat komt van Hagenuk en het jaartal is 1963 en het serienummer 539.
De onderkant.
In het midden Tr1, de ingangstrafo. Onder de met koelribbels voorziene ingangsweerstand van 70 Ohm, Hierin wordt de power van de GRC-9 verstookt!
Boven de afstem-C van het anode-circuit met daar onder de rolspoel van het antenne-aanpas-circuit.
3. De TPS-1/RA voedingseenheid.
Een blik op een ongeschonden Power-supply, alle handgrepen nog aanwezig en de afdekdoppen van de transistoren zitten er op.
Dit ziet er toch wat anders uit dan de voeding van de LV-80. Geen pilot-lampje, de twee transistoren kunnen met schroefdoppen afgedekt worden. Ze ontbreken hier. Een kijkglaasje waar in je kunt zien voor welke voedingsspanning het apparaat is ingesteld, verder de power-in en power-uit connectors.
Op bovenstaande foto de versie met doppen.
Een blik op de 2N1146 C, het originele transistortype dat gebruikt werd. Verder is te zien dat deze voeding graag 24 Volt gebruikt.
Detail van zo'n dop die er opgeschroefd wordt.
De achterkant. Hier kun je alleen zien of de trafo in brand heeft gestaan, op deze foto ziet hij er nog wel gezond uit.
De bovenkant, meer dedetailleerde beschrijvingen volgen.
Serienummer 217, ook jaargang 1963. TPS betekent dus Transistor Power Supply.
De linker zijkant met zekerigen en voedingsspanning-instelling.
Een wat betere blik op dit geheel. Relais 3, rechts boven, is van de overspanningsbeveiliging.
De zekeringen, de oorzaak van veel ellende, altijd controleren of de contacten schoon zijn en eventuele corrosie (groene uitslag) zorgvuldig verwijderen.
Voorbeeld van zwaar aangetaste zekeringen en hun houders.
Het schakelblok voor de twee mogelijke voedingsspanningen, 12 of 24 Volt. Hier hoort dus de witte stekker in. Zie onder.
Wanneer dit naar de voorkant wijst is de set ingesteld voor 12 Volt
In dit geval is het dan 24 Volt. Heel listig opgelost.
Zo ziet dat witte blokje er onder uit.
De connector, gezien op de bovenkant.
De soldeerkant. Aan de bovenkant is een "A" te zien. Dat is de benaming van de kolommen, A t/m J. De rij-nummering staat er niet op.
En zo lopen alle draden naar het spanningskeuze-moduul. Boven Rel-2.
Rel-2, met uitermate dikke contacten voor de overbrugging van R22 ( 1,25 Ohm) van de voedingsspanning naar de omvormer. Deze weerstand dient als begrenzer van de inschakelstroom op de omvormer.
De contacten van het relais, ze staan parallel!.
De rechter zijkant met de elco's die het nog wel eens willen begeven.
De onderkant met onder de zware transformator van de omvormer. Wanneer de voeding te veel lawaai maakt wil het nog wel eens helpen de kern van de trafo wat vaster te schroeven.
De transformator, op deze foto is de nummering van de aansluitingen beter af te lezen, rechts van boven naar beneden 1 t/m 9, de linkere kant van onder naar boven, 10 t/m 18. In de te repareren voeding zat een sluitringetje tussen de aansluitingen 17 en 18, dat is de 6,5 volt voorziening. Het maakte niet altijd sluiting..... Schudden hielp ook niet, met een pincet er gepeuterd. Voor de betekenis van de nummers, zie schema van de ST24-GRC-9 onder aan de pagina.
De primaire aansluitingen van de omvormer, hier is de volgorde van links naar rechts, A t/m E.
De onderkant. Aan de beide zijkanten zit een schroef waarmee de kern nog wat strakker aangedraaid kan worden. Soms helpt dat tegen een overmatig omvormer-lawaai.
De grote boosdoeners, C1, C 5 en C4. Altijd controleren. C 1 is 100 µF 50 Volt voor de afvlakking van de basisspanning van de beide omvormertransistors.
C 5 is 100 µF, 150 Volt voor het negatief van de stuurroosters van de eindbuizen. Denk aan de polariteit, plus aan aarde!! Tenslotte C4, de afvlakcondensator voor de schermroosterspanning van de buizen, 25 µF 400 Volt.
Deze twee elco's zijn wonderbaarlijk genoeg bijna altijd heel, dus niets aan doen.
Rechts dus die twee elco's, C2 en C3 . De waardes van de beide elco's 4 µF 750/1150 Volt. Links onder de smoorspoel Dr. 1 van de 750 Volt.
Door twee schroefjes aan de zijkanten los te draaien kan de onderkant uit elkaar geklapt worden, erg nuttig bij metingen en reparaties. Op het printje met het relais, Rel 4, bevindt zich de overspanninsbeveiliging. Deze komt in wanneer de voedingsspanning, 12 of 24 Volt te hoog wordt en schakelt op de secundaire kant van de omvormertrafo de spanning naar een lagere aftakking zodat de buizen niet gelijk sneuvelen. Het lila relais is de Rel 1, de hoofdschakelaar voor de 12 of 24 Volt.
Het printje met de overspanningsbeveiliging, linksboven de twee groene 1,25 Ohm weerstanden.
De onderkant van het printje. Een gedetailleerd overzicht staat bij de schema's.
Nog een blik op de bovenkant.
Nog wat meer details van de bestukking van het weerstandbordje.
4. Schema's.
Het blokschema.
Input-circuit.
De eindtrap.
De anode-kring.
De antenne-aanpassing.
Het schema van de RA-1/GRC-1009
De 12 Volt-situatie.
De 24 Volt-situatie.
Details van de ingangsspanningbewaking ed.
Weerstandbordje.
De verschillen van de functies van de voedingsplug op de ST-24/GRC-9 en de TPS-1/RA-1.
Op dit schema staan de aansluitingen van de transformator die ook voor de voeding van de RA-1 gelden.
5. Documentatie.
Een artikel van de RA-1/GRC-1009 van Wim Kramer PA2GRC in pdf.
Een ingekorte versie van de presentatie van de LV-80-RA-1 op 08-oktober-2023 dumpschool SRS (in pdf)