De T1154 is de opvolger van de Marconi AD77 zender, die in 1938 werd ontwikkeld en gebruikt werd voor de vliegtuigen van de Engelse vliegmaatschappij, Imperial Airways.Daar voor was in 1937 al een prototype de AD 67 gemaakt.
Een advertentie van de combinatie AD77/6872 (Beschikbaar gesteld door http://www.aviationancestry.co.uk/, een zeer interessante site)
Een stukje uitvergroot, zie hier al de grote overeenkomsten met de T1154. De ontvanger is echter een volkomen ander ontwerp als de R1155.
De Lancaster bommenwerper, hier werden ook de T1154 en R1155 in gebruikt. Deze opname is van 4 mei 2022, waar één van de twee laatste luchtvaardige Lancasters een herdenkingsvlucht uitvoerde boven de heuvels rondom Markelo. Dit vliegtuig kwam na een rondvlucht over Bathmen naar Markelo.
Na drie rondjes verdween de bommenwerper richting Den Ham om daar ook wat ererondjes te draaien. Vooral het geluid van de vier Rolls-Royce Merlin motoren heeft een onuitwisbare indruk op mij gemaakt. Dit type vliegtuig heeft er mede aan bijgedragen dat wij onze vrijheid herkregen, maar ook heel veel ellende heeft veroorzaakt bij de bombardementen op vele Duitse steden.
Kort voordat de tweede wereldoorlog uitbrak kreeg de RAF interesse in deze, voor de burgerluchtvaart gemaakte, toestellen. De eisen van de RAF om een soortgelijk apparaat te laten maken waren nogal fors en Marconi moest een geheel nieuw toestel ontwikkelen met vóór-instelbare kanalen en in de ontvanger een richtingzoeker. Dat resulteerde in de combinatie T1154 en R1155. Door de firma Marconi en nog vijf andere fabrieken werden ca. 80.000 systemen vervaardigd. Echt veel zijn er daar niet meer van over. De apparatuur werd nog jaren na de oorlog gebruikt om daarna in het surplus-circuit te belanden. Veel sets zijn gesloopt vanwege de mooie spoelvormen en de goede afstemcondensatoren. Het grootste deel van het opgenomen vermogen werd verstookt in enorme weerstanden.
De kleurige voorkant, waarmee hij uit duizenden te herkennen is. Geel voor
de lange golf, rood voor
het eerste korte golf-bereik en blauw voor het volgend kortegolfgebied.
Ja, de grote kleurige knoppen maken indruk. Het hier getoonde exemplaar is de T1154N.
Het Simplified circuit diagram.
De verschillende uitvoeringen van de T1154.
Met deze schakelaar wordt de besturing geregeld. OFF is duidelijk, STDBI. betekent dat alleen de gloeidraden gevoed worden, TUNE, de hoogspanning wordt ingeschakeld en met klein vermogen kan de zender ingeregeld worden. CW, de naam zegt het al, wel full Power, ongeveer 80 watt, MCW, ja dat is gewoon AM met piepjes op de draaggolf en een afgegeven vermogen van ca.20 Watt en dan nog RT voor Radio Telephony, de piepjes worden nu vervangen door de signalen uit een microfoon.
De bandschakelaar, weer met prachtige kleuren.
Achter deze klep bevinden zich de buizen, een soort serviceluik.
De buizen, links twee VT105 (ML6), één als Master Oscillator en de tweede voor het versterken van het microfoonsignaal of het opwekken van de toon voor de MCW. De rechter buizen zijn VT104 (PT15) , ze staan parallel en worden direct aangestuurd door de MO. Vandaar ook het zeer herkenbare "tjoepen" bij telegrafie in CW. Het is erg lastig de achterste VT104 te verwisselen, ook wanneer de zender uit zijn behuizing is gehaald. De eindbuizen worden met hun topaansluitingen en een veer-mechaniek op hun plaats gehouden. De twee handeltjes aan de linker kant zijn de fijninstellingen van het click-systeem.
De prachtige PT15 0f VT104, maar dan wel de Engelse VT. Ik ken geen ander apparaat waarin deze buis werd toegepast. Het is in elk geval een indrukwekkende radiolamp.
De achterkant van het klepje, hier bevinden zich ook de reserve-zekeringen.
Boven de buizenklep, de twee meters. De MAG. FEED ( Magnifier Feed) geeft de anodestroom aan. Om beschadiging door te grote stromen in de eindbuizen, is de meter, afhankelijk van het bereik en de Aerial-tap op de lange golf, geshunt op een dusdanige manier dat de meter meer stroom aangeeft dan er in werkelijkheid vloeit .In chapter 48 en 49 van AP-2548A, Vol. 1 wordt dit uitgebreid uitgelegd. De rechtse meter, A.E. AMPS, geeft de antenne-stroom bij de stand MF(200-500 kHz) aan. Voor de HF-antennestroom wordt een externe meter gebruikt.
Op deze foto is boven de shuntweerstand met aftakkingen te zien. Ook dat deze aftakkingen verbonden zijn met de bandschakelaar.
De afstemknop voor het blauwe bereik, van 5,5 tot 10 MHz. Links boven de set-knop van het click-systeem, rechts de fijn -instelling. De gaten in de witte schaal van de knop bevatten de instelschroeven voor elk van de zeven pre-select-standen van het mechanisme. Rechts is de microfoon-ingang te zien met het "+" en "-" teken.
Het rode bereik van de MO, van 3,0 tot 5,5 MHz, wordt door deze knop ingesteld.
De beide afstemcondensatoren voor de twee korte-golfbereiken.
Helemaal links boven de afstemknop voor het MF-bereik dat van 200 tot 500 kHz. loopt.
Dit is de MF-MO-spoel (achterste) met daar weer achter de bijbehorende afstem-C. Op de voorgrond een HF-smoorspoeltje.
Op deze foto de LC-kring van de MO voor het MF-bereik.
Aan de rechter onderzijde bevinden zich de twee stappenschakelaars van de eindtrap- en antenne-aanpassing van het MF-bereik. Met de grote gele knop wordt de ferriet-kern van de spoel verschoven om zo een fijn-instelling mogelijk te maken.
Aan weerszijden van de MF-tankspoel bevinden zich de contacten van de tap-schakelaars.
Hier is de heen- en weer-schuifbare ferriet-kern van de MF-tankspoel te zien.
Op het rode bereik wordt ook de grof-instelling met een schakelaar op spoel-taps gedaan, de fijnafstemming wordt hier echter met een afstemcondensator uitgevoerd.
Dit geldt ook voor het blauwe bereik. Hoewel op het typeplaatjelijkt dat dit een T1154M is, staat er toch echt een N. En dat is ook juist.
De geopende rechter kant, links boven de tap-schakelaar, de beide afstemcondensatoren voor de tank-kringen van het rode en blauwe bereik. Daarnaast de zend-ontvangschakelaar. Dit "Keying Relay" met een enorm slag van de ene naar de andere kontakten. De relaisspoel wordt door een electrische stroom voorgemagnetiseerd om dan met behulp van een tweede stroom ( Van redelijke grootte) te klapperen. Hoe ze met zo'n enorm ding toch nog een behoorlijke seinsnelheid konden ontwikkelen is nog steeds een groot raadsel voor mij. Je hebt echter wel een full-break-in systeem. Volgens de specificatie kan met meer dan 25 woorden/minuut worden geseind. De zender kan het wel, maar ik niet, laat staan opnemen....
De achterkant, Links onder de MF-tankspoel, daarboven het Keying relay, boven midden, deel van de bandschakelaar. De zeven groene verwarmingselementen. Het zijn delen van spanningsdelers,die de hoge voedingsspanning voor sommige delen van de schakeling binnen de perken moeten houden. Onder, in het midden, een dek van de functie-schakelaar. Verder twee trafootjes voor de modulator.
Het Keying Relay van de achterkant gezien.
Een blik op de functie-schakelaar. Boven de microfoon omschakelaar.
Door alle schroeven los te maken kan het plaatje met het opschrift 'ELECTRO-MAGNETIC" omgedraaid worden en is de text "CARBON" zichtbaar. Nu is de entree aan de voorzijde geschikt om een koolmicrofoon aan te sluiten. Dat electo-magnetic wil niet zeggen dat er dan een dynamische microfoon direct kon worden aangesloten. Het is de bedoeling dat de uitgang van de Intercom-versterker A-1134 aangesloten wordt.
De achterkant vanuit een andere hoek.
Daar zijn ze dan, de enorme weerstanden.
Door het gewicht van de weerstanden en de trillingen van het vliegtuig was het niet ondenkbaar dat weerstanden uit hun klemmen vlogen. Vandaar dat de onderdelen, net als in de echte vliegtuig-techniek, met borgdraden vastgezet werden.
De linker kant van het toestel. De lange draden komen van de frequency-change-switch. Of de witte halve schijfjes condensatoren met een negatieve temperatuur-coefficient zijn? Ik heb dat bij een T1154 M wel eens gedaan om het verlopen van de MO tegen te gaan en dat hielp echt.
De bovenkant. Links de al eerder getoonde MF-MO-kring. Rechts de blauwe tankkring en in het midden de voedingssmoorspoel van de eindtrap met de koppelcondensator. Midden boven een deel van de band-switch. In oudere modellen was deze schakelaar met een soort schuifcontacten uitgevoerd, heel kwetsbaar, vandaar deze wat robuustere uitvoering.
De tankkring voor het bereik 5,5 tot 10 MHz.
De top-aansluitingen van de eindbuizen met bijbehorend aansluitmateriaal. Met de hoogspanning moest je wel redelijk voorzichtig zijn, 1200 Volt is geen kattenpies.
De onderkant van de zender. Links het MF-deel, in het midden de buisvoeten en rechts de band-schakelaar.
Weer mooie tandwielconstructies om de schakelaars voor het MF-bereik te bedienen.
De buisvoeten en de bandswitch. Er zitten niet zo bar veel componenten in.
De lege kast van binnen. Hij zal wel van staal gemaakt zijn.
De bovendeksel met de gebruikelijke mededelingen.
De achterkant kan wel een likje verf gebruiken, maar ja, het is de achterkant.
Boven de aansluiting voor de verbinding met de J-switch. De drie ronde gaten voor de aansluitingen van resp. Arde, HF- en MF-antenne.
Het Multi-click system.
Een beknopt overzicht hoe zo'n mechaniek in elkaar zit. Voor de meer gedetailleerde beschrijving kan men beter de A.P. 2845A lezen.
Hier onder nog wat reclame van Radio Ster in den Haag.
Een kaart van Radio Ster, de leverancier van ook de T1154, deze kaart stamt uit 1953, toen de kaart nog gefrankeerd was met 2 cent.
Dat is ongeveer een 22,5.de deel van de huidige prijs voor de postzegel.
Dus deze zender zou nu ongeveer 22,5 * 27,50 = € 620 moeten kosten. Maar ja toen kostte een borrel ook nog een stuiver.
De documentatie van de T1154 is te vinden in AP. 2548A, deze pdf is ca. 10 MB groot en afkomstig van VMARS.
Een in het Nederlands vertaalde afstem-procedure vindt U HIER.
Voor de accessoires van de T1154 en R1155 is een aparte pagina ingericht aangezien deze te lang werd.
Details of the frequency-panel.
ATTENTION, the drawn pictures are not scaled, so take care of the sizes, they all are in millimeters.
The frontside, when you click on the picture it will enlarge in a seperate window.
Backside with spare fuses, the spring is taken away.
Spring in front of the panel. When mounted the tips are looking in this direction.
In this way the spring has to be positioned, the right end has to be put over the knob, see the left one.
Again, the spring in unmounted position.
Spring, the two tips are spring-loaded against the window of the transmitter.
The knobs, they are riveted from the front and fixed.
Sizes of the freq-panel in mm.
Spring and knobs.