"De Goorsche Bad - en Zweminrichting- deel 1"
Herinneringen aan het Goorse zwembad, dit gedeelte beschrijft de periode van 1929 tot ca. 1967.
Door: Jan Poortman, juni 2015
Geboren en getogen naast het Goorse zwembad. Geen wonder dat deze plek een aardige stempel op mijn leven heeft gedrukt en ik nog steeds met weemoed terug denk aan de mooie tijden die ik in mijn jeugd aan dit zwembad heb te danken. Hoewel ik de eerste beginperiode niet meegemaakt heb, wil ik toch ook wat over het ontstaan van het zwembad schrijven.
Op 13 oktober 1929 vond er een vergadering plaats van de "Vereeniging Goor Vooruit", dat was een soort vereniging ter bevordering van het toerisme. Het bestuur bestond uit de heren ds. W.G. Planten, H. Busschers, J. Krouwel, F. Rosenveldt en J. Eshuis.
Er waren ook talrijke gasten uitgenodigd en dat had een reden, er was één agendapunt, nl. de oprichting van een zwembad.
De gasten waren : burgermeester W. van der Sluis, wethouders A. Lobstein en Th. Moormann, H. Jannink, N. Jannink, J. Wieberdink, dr. Lieneman en gemeenteopzichter J.G. ten Raa. De heer D.J. Bunschoten, directeur van de Twentse Stoom Bleekerij (TSB) was verhinderd.
VLNR.: Schutte, Meijer, Bunschoten, Wieberdink, ten Raa en Lobstein.
De heren Bunschoten, Wieberdink en ten Raa waren zeer nauw betrokken bij de totstandkoming van het bad.
Een half jaar later werd de plaats van het te bouwen bad vast gesteld. De directeur van de Twentse Stoomblekerij (TSB), de heer D.J. Bunschoten, stelde een stuk van de TSB-grond beschikbaar voor de bouw aan de huidige Gruttostraat, wat toen nog een zandweg was.
De totale kosten van de bouw waren begroot op 14.600 gulden.
Op 12 juli 1930 werd in de notariële stichtingsakte vastgelegd dat de "Vereeniging Goor Vooruit", de stichting "De Goorsche Bad- en Zweminrichting" in het leven gaat roepen.
De daad werd bij het woord gevoegd en op 21 juli 1930 werd de opdracht gegund aan de firma P. Ebbinge uit Enschede.
Graafwerkzaamheden waren al in juni gestart in het kader van de werkverschaffing.
Het bad werd geheel met de schop gegraven.
Hier wordt het bad al voorbereid op het storten van beton voor de kuip.
Er werd nog wat geld vrijgemaakt voor de verdere aankleding van het bad, zoals de springplank en de glijbaan, maar ook douches en andere kleinere zaken werden voorzien.
Op de achtergrond in het midden is de bouwplaats te zien. Deze foto is genomen vanaf de kerktoren aan de Kerkstraat . De muziektent staat hier nog achter de woningen aan de Van Kollaan.
Het benodigde water, dat eerst uit de Regge zou worden ontnomen, maar ongeschikt was, werd geleverd door de stoomblekerij die een pomphuis naast het zwembad had voor de watervoorziening van de fabriek. Het was dus vrij eenvoudig een aftakking naar het zwembad te maken. Van het pomphuis liep een dikke betonnen pijp naar de zijwand van het bad. Dit gat werd afgeschermd door een rooster met ijzeren tralies. Omdat de watervoorziening na een paar jaar veranderd werd en het pomphuis overbodig was geworden werd het water voor het bad direct vanaf de fabriek geleverd. Er was zelfs een warm waterbuis. Maar die heeft niet lang dienst gedaan.
In 1941 kreeg mijn vader toestemming om op de plek van het pomphuis een huis naar eigen tekening op te bouwen. De sporen van de waterleidingen waren nog goed te zien in de grote kelder van het huis.
De afsluiter in de kelder van het pomphuis.
De spanningsvoorziening vanuit het pomphuis.
Bij hoog water in het zwembad liep het water terug in de vroegere aanvoerleiding. Deze liep onder de appelbomen van onze tuin en was lek(waarschijnlijk door de bomen). Er ontstond dan een klein riviertje waar je prachtig kon spelen met de auto's van Dinky Toys. De sporen van de wagens waren dan heel goed in het zand te zien. Prachtig ik zie het nog zo voor me.
Op Zaterdag 23 Mei 1931 werd het bad feestelijk in gebruik genomen.
Openingsceremonieel. (inzet, burgermeester van der Sluis bij zijn openingsrede)
Het zwembad was een groot succes en werd door een zeer grote groep gorenaren bezocht.
Ook de inwoners van omliggende gemeenten waren goed vertegenwoordigd.
In 1931 werd al gelijk begonnen met het geven van zwemlessen door de net aangestelde badmeester Nannings.
Mevrouw D. Endeman was op 12 september 1931 een van de eerste geslaagden voor het zwemdiploma.
De heer Steven Peeze behoorde ook tot de eerste geslaagden. Het was niet zo maar een papiertje, het werd zelfs ingelijst. (Foto: Marijke Peeze)
De houten duiktoren met glijbaan werd druk gebruikt.
Het bad werd omzoomd door houten badhokjes in een groen-witte kleur. Het gaf het zwembad een gezellige sfeer. De duiktoren met glijbaan was een prachtig speeltoestel. Het hoogste niveau was vijf meter, op de leuning van het vier meter platvorm, dan was er een echte springplank op drie meter hoogte en nog een glijbaan. Een niet door het badpersoneel gewaardeerd kunstje was vanaf het vier meter platvorm op de drie meter-plank te springen en er dan heel hoog af te veren. Het scheen niet goed te zijn voor de duikplank. Met een fiets de glijbaan af was ook een leuk kunstje, mocht ook niet..
Het bad was opgedeeld in twee stukken, gescheiden door een brug. Het ene gedeelte voor de mensen die de zwemkunst nog niet machtig waren en achter de brug alleen toegang voor ervaren zwemmers. Op de foto is badmeester Nannings te zien in zijn witte uniform. Onder de brug hoopte zich altijd een grote hoeveelheid alg op en als je daar door liep kreeg je een heel vies gevoel aan je voeten. Een waterzuivering bestond nog niet en het water was dan meestal ook groen van kleur.
De brug had in het midden een verbreding en op de leuning bevond zich een soort rail waarop een hengel bevestigd was. Die hengel was voorzien van een leren band, die heel glibberig was en die je om je middel moest doen.
De badmeester had dan één been over het andere einde van de hengel geslagen en hield je boven water. Bij het roepen van "voor, zij, achter en sluit" en door de hengel over de rail voort te bewegen werd je de schoolslag bijgebracht. Ik heb één keer aan de hengel gehangen en ben bijna verdronken. Nannings werd door iemand aan de praat gehouden en liet zijn been en daarmee ook de hengel steeds verder vieren. Ik heb later, door naar anderen te kijken, toch nog zwemmen geleerd.
Het gezellige bad, het zal wel fris geweest zijn gezien het aantal bezoekers op deze afbeelding.
De openingstijden en tarieven in 1932.
De heer Nannings met op de achtergrond de rokende schoorsteen van de toen nog bloeiende TSB.
Links Engelbert Spoor en geheel rechts Mien, zijn zuster. Op de achtergrond de populieren die jarenlang de skyline van het zwembad vormden.
Een foto uit de tijd dat er nog een pompstation van de TSB stond dat later omgebouwd werd tot een woonhuis. De dame in het midden is mijn oudtante Willemien Hiltjesdam.
Op de plek van het vroegere pomphuis staat nu het witte huis van de familie Poortman, mijn geboorteplaats. Het is midden-achter te zien.
De houten vlonder met startblokken waar je heerlijk op kon liggen, de planken werden in de zon lekker warm. Er werd ook al heel snel een zwemclub opgericht, de "Goorse Zwem- en Polo Club". In de topjaren speelden ze geen onverdienstelijk partijtje waterpolo.
De waterpoloploeg in 1936. Geheel links de befaamde badmeester Nannings. ( met pet)
Leden van de poloclub "GZ&PC de Whee" voor de duiktoren.
Waterpolowedstrijd. Links Engelbert Spoor en net achter de grote waterspetters Luuk ten Thije. Op de achtergrond met hoed, mijn oudoom Gerrit Hiltjesdam, hoewel hij niet kon zwemmen droeg hij de poloclub een warm hart toe en was bij elke wedstrijd aanwezig. Rechtsboven, de auto van de firma Radio Sanders, deze verzorgde de geluidsinstallatie.
's Winters kon je op het water van het bad schaatsen of sleeën, zoals hier door mijn zusje Gerrie. Deze opname stamt uit 1946, een barre winter zo te zien.
Op de schuin aflopende zijkant is nog een leiding te zien, deze verzorgde het warme water. Dat is echter van korte duur geweest, het hielp niet al te veel.
In het najaar van 1945 had de Engelse Army Fire Service ( Hier al weer vertrokken naar Hengelo) oa. als taak het Goorse zwembad schoon te maken.
De heren voor het huis van Poortman met op de knie van Charly, Gerrie Poortman, toen bijna 3 jaar.
Met een motorpomp van de Engelse brandweer werd het bad leeggepompt.
Charly, de grote vriend van mijn ouders. Hij kon erg onderhoudend over zijn moestuin in Engeland vertellen, zo boeiend dat mijn vader meestal in slaap viel.
De openingstijden werden al vrij snel wat eenvoudiger.
Toen ik een jaar of vier was, zat ik vaak bij badmeester Nannings op de deurdrempel van de kassa. Hij at dan zijn boterhammetjes en ik trok hem de haren uit zijn arm. Hij heeft mij er nooit voor bestraft maar heeft het wel lachend aan mijn moeder verteld.
Links is de ingang met de kassa met loket van het bad. Op de voorgrond mijn neven Wim en Hendrik van Luinen en de reeds overleden Jan Bunschoten. Dit was nog in de tijd dat Nannings het bewind voerde en bij werd gestaan door meneer Marlisa. Efraim Eduard Marlisa was een geboren Ambonnees en had in het KNIL gediend. Hij was, ondanks zijn leeftijd ( geboren 24-3-1887) , hij moet toen al achter in de 60 geweest zijn, heel lenig en snel. Hij heeft ook eens opgetreden in zijn KNIL-uniform compleet met zwaard. Indrukwekkend!!
Bekende kreten van hem waren, wanneer de leerlingen van de Elsenerbroekschool kwamen zwemmen, "Elsenerbroek, poep in de broek", dat vond hij zelf heel leuk. Verder adviseerde hij mijn moeder, wanneer die wat pijn onder de leden had met "Cajaputi mevrouw!!!!!". Dat was een of ander stinkend prutje wat erg warm werd als je het op je lichaam smeerde. Hij herhaalde dat dan vijf keer.
Marlisa leerde mij ook boterhammen met pindakaas en suiker te eten. Lekker!!
Nannings en Marlisa, een prachtig stel.
Aan de noordelijke kant van het bad waren ligweidjes en de zwembadwal (opgeworpen met het uitgegraven zand) . Hier kon je heerlijk zonnen onder de ideale hoek.
Tussen de grasveldjes waren beukenhegjes zodat je het gevoel had een eigen weide te hebben.
Toen ik lid van de waterpoloclub was geworden werd er eindeloos, ik bedoel echt eindeloos geoefend in het gooien en vangen van de bal. Op het droge en ook in het water. Tot ergernis van andere zwemmers werd een doel in het water gezet en wij kogelden dan keihard de bal in het doel of er naast waar dan weer onschuldige zielen getroffen werden. Al met al een heerlijke tijd.
Ook de polotoernooien waren een feest waarbij allerlei beroemde teams uit het westen des lands hun kunnen lieten zien. Dat waren voor ons een soort buitenlanders, bezienswaardigheden, zoveel vreemden zag je in Goor nou ook weer niet.
De zomervakanties waren ook heel boeiend voor opgroeiende knaapjes zoals ik. Dan kwamen toeristen van de omliggende campings naar het Goorse bad. Dames en meisjes in bikini, wat een feest. Die hadden we bij ons nog niet. Hoog gesloten badpakken, dat was bij onze dames nog steeds de dracht.
Achter het zwembad liep de Regge, toen ook wel de "Oude Beek"genoemd en in de volksmond "De Bekke". Er stonden talrijke treurwilgen aan het water en wij hadden met vriendjes een soort slinger in de boom bevestigd van fietsbanden en zweefden als Tarzan tussen de hangende takken en over de beek.
Bij droogte bouwden we stuwdammen zodat achter het zwembad water was. Verderop dus droogte, maar dat was niet ons probleem. Daar kwam dan ook meestal gedonder van.
Nannings ging met pensioen, Marlisa bleef en er kwam een nieuwe badmeester, de heer Jan G. Polder. Deze heer was nogal overtuigd van zichzelf, volgens zijn zeggen was hij geen badmeester maar een badheer.
Hij was heel erg bang voor Marlisa en aangezien hij ook gehuisvest was op het zwembad had hij op elke toegangsdeur van zijn huisje wel 10 sloten.
Polder bouwde een kippenhok tegen de zwembadwal, vlak bij ons huis. Daar zaten kippen in, maar ook een haan, die alleen 's nachts kraaide en ons wakker hield. Het Rijssens bloed van mijn vader kwam naar boven en met enige krachttermen heeft hij de heer Polder te kennen gegeven de haan weg te doen. Aldus geschiedde, want mijn vader zat ook nog in het bestuur van het zwembad en dat hielp ook.
Na de "Polder-periode" kwam de heer Theo Rippe als badmeester.
Zijn vrouw Nel verzorgde de kaartjes en verkocht snoep zoals dropveters, spekjes, pennywafels en dergelijk gezond spul.
Hij werd geassisteerd door Doopy Zorge. Ik weet niet eens hoe ze werkelijk heet.
Mevrouw Rippe ging soms zelf ook in de middagpauze zwemmen. Ze was dan gehuld in een gebreide bikini. Enthousiast sprong ze dan in het water en doordat het breisel nat werd, werd het wel twee keer zo groot. Het bovenstuk zakte dan naar beneden en ze sloeg jammerend haar handen over haar borsten omdat wij, jonge knaapjes, dat niet mochten zien. Eigenlijk had ze die BH niet eens nodig, want mijn vader beweerde dat je bij haar niet kon zien wat de voor- of achterkant was.
De Rippes hadden ook een hond, die eens bij ons van het balkon naar beneden sprong.
De twee zoons van Rippe, Martin en Ruud, omarmden de wat verdoofde hond en dachten dat hij al dood was. Tot mijn vader ze sommeerde :"Loat den hond eens lös", vrolijk blaffend rende het beest de tuin in. De jongens keken of een wonder was geschied.
In het begin lag het bad erg afgelegen van Goor, maar daar zou spoedig verandering in komen. De wijk de Whee zou worden gebouwd. Het begin van het einde van het mooie bad.
Op het moment dat bovenstaande foto werd genomen was het zwembad nog volledig in de oude staat.
De dames van de Whee aan het trainen. 1960.
De dames van de Whee slaagden er in 1960 weer in om kampioen te worden.
De hond van Rippe, ook die was fan van de poloclub en zoende Gerie Wolf bij het behalen van een kampioenschap in 1960.
In 1967 werd door het toenmalige zwembadbestuur een brief naar de gemeente opgesteld waarin vermeld stond dat de stichting niet langer in staat was de inrichting te exploiteren aangezien er grote reparaties van de kuip van het bad verwacht werden, Hiervoor was ca 60.000 gulden nodig, een bedrag dat de stichting niet kon opbrengen. De gemeente zou het bad over moeten nemen. Na aanvankelijk weinig reacties van de gemeente te hebben gekregen werd eind 1969 toch alles aan de gemeente overgedragen.
Vanaf 1967 is mij eigenlijk een heleboel ontgaan, aangezien ik niet meer in Goor woonde.
De situatie omstreeks 2010.
Zo ziet het bad er anno 2005 uit.Het wordt niet meer gebruikt en de natuur probeert er weer wat aardigs van te maken. Het was al lang niet meer het knusse, gezellige zwembad van weleer.
Het 50 meter-bad in 2005, achter is de nieuwbouw van de Hogenkamp te zien..
Dit is het beeld op 25 oktober 2010, de laatste resten water van het open luchtbad, het is nu wel heel geschikt voor niet-zwemmers.
Zo ziet het er uit een paar dagen voor de sluiting op 4 juli 2014, het modderige landschap is nu een strakke grasmat geworden.
Dit is er in 2010 van over. In het midden, tussen het struikgewas, is het puntje van het dak van het huis van Poortman nog te zien, hoe lang nog??? In juli 2011 is het Poortmanhuis een offer van de slopers geworden. Het bos staat er nog, ook hier de vraag "Hoe lang nog??"
Foto gemaakt in Juli 2014, het gras groeit, de bomen staan er nog, het witte topje van het huis van Poortman is definitief verdwenen.
Een blik vanaf de parkeerplaats van het bad. Achter de bomen stroomt de Regge onverstoord door..
Begin juli 2014, de modderpoel is nu mooi groen, het oude 50 meterbad ligt begraven onder de graszoden. Maar er is een kapvergunning aangevraagd voor alle bomen op het terrein van het zwembad, dus zal het hier ook wel een saaie kale vlakte worden.
Hieronder de nieuwste beelden (April 2015) van wat er overgebleven is van het eens zo moderne Goorse zwembad:
Het lijkt er op dat zich een nieuw buitenbad gaat vormen.
Gezicht op het terrein vanaf de kruising Gruttostraat-Merelstraat. Op de voorgrond het gespaarde plekje waar de buurtbewoners 's zomers zitten te vergaderen.
Nogmaals vanuit dezelfde hoek met op de voorgrond, links, de bank voor de hangouderen. Het rechter gebouwtje is het enige wat na de sloop overgebleven is. Waarschijnlijk een onderkomen voor de energievoorziening van het zwembad.
Het perceel gezien vanuit hoek Gruttostraat-Sperwerstraat met een deel van de oude parkeerplaats. In het verleden was hier de ingang van het binnenbad en het gebouw van de Goorse zwemclub.
Gezicht richting Merelstraat genomen vanaf de parkeerplaats van het zwembad.
Deze fotos zijn vanaf het zelfde standpunt gemaakt, aan het diepste deel van het 50 meterbad.
En zo ziet het er nu uit vanaf de "Zwanenbrug" In het midden, achter de bomen, het huis van Poortman weg en om het compleet te maken is het zwembad ook maar opgeruimd.
Wanneer zich nieuwe ontwikkelingen voordoen op dit terrein, bv. een overdekte skipiste of een onderkomen voor asielzoekers, dan wordt U hier van op de hoogte gehouden.