Ja, ja, goed bezig, al weer een component voor mijn ARC-5 installatie. Dit keer de R-24/ARC-5 Navigation Receiver
In vergelijking met de andere ontvangers van de ARC-5 was deze wat prijzig, wat veroorzaakt werd door de aanwezigheid van de dynamotor, dat is het ding wat je het eerst verwijdert vanwege het lawaai en de storing.
Maar nou ja, de verwachtingen waren hoog gespannen......... De ontvanger blijkt een vreemd gedrag te vertonen, zie Problemen en meer details en Oplossingen!!
Maar eerst een paar afbeeldingen van deze toch wel afwijkende set van de ARC-5
Dit is de R-24, ontvangstbereik 0,52 - 1,5 MHz. Bijna de gehele middengolf. Dat is wel leuk wanneer je het gepiep van morse of het gekwaak van SSB even zat bent, kun je overschakelen naar een muziekje op de middengolf. Ze zijn er weer de lokale, legale MG-stations en de piraten. Er valt, na een leegloop op deze band weer wat te ontvangen. De ontvanger is overigens bedoeld voor navigatie-doeleinden en niet voor communicatie.
De zijkant van het apparaat, wat opvalt is het kenmerk van de ontbrekende schroefjes. Overal waar een wit rondje is ontbreekt een schroefje. Wie heeft nog een schoenendoos staan met deze maat schroeven er in????
De bovenkant met de verschillende type-plaatjes die hier onder nog eens in detail zijn te zien.
De dynamotor van het type DSX-12, goed voor 250 Volt bij 60 mA. De input is dan 28 Volt bij 1,2 A. Deze dynamotor komt ongeveer overeen met de DM-32A.
Hier de mededeling dat zich enige onderdelen onder de afdekplaat bevinden, zie volgende foto.
De schaal voor de controlbox en de bevestiging van het dopje van de antenne-omschakelaar.
Vervolgens het type-plaatje waarbij CBY staat voor de manufacturerer, in dit geval Aircraft Radio Corporation.
Dit is de buizenbezetting, normaal gesproken bevindt zich deze informatie onder de bovendeksel, hier op de randen van de opening..
De voorkant van de radio. Links onder, het kleine knopje van de antenneaanpassing, Align Input.
Links boven de aansluiting A voor de draadantenne en L en L voor de loop van de richtingzoeker.
De alu-knop links is de afdekking van de bediening van de antenne-omschakelaar, A voor antenna en L voor loop.
Dit is het asje van de omschakelaar. Dus ook op afstand te bedienen via een "Bowden-kabel".
De afstemzwengel die ook vervangen kan worden door de "Bowden-kabel" maar nu voorzien is van een local-bedienings slingertje.
Een aansluiting voor andere apparaten, het is me nog niet helemaal duidelijk welke. Maximaal mag van de HV 15 mA afgesnoept worden en van de LV 0,5 A.
De achterkant met de rack-aansluiting en diverse stempels, deze is van november 1943.
De onderkant met wat tijdelijke reparaties. De blauwe elco van 15 muFd dient weer in zo'n blikje te worden gemonteerd en de drie condensatoren van 0,22 muFd moeten dit ook nog ondergaan. Een van de drie C's was lek en zorgde er voor dat na verloop van tijd de stroom van de hoogspanning opliep naar 200 mA. Het was even zoeken om de dader te vinden, maar tenslotte was een van deze C's de oorzaak.
Problemen, oplossingen en meer details.
Maar er zit nog een hoofdpijnbezorger in, De oscillator is niet goed in te stellen. In het hoge bereik moet de schaal op 1,4 MHz geijkt worden met behulp van wat trimmers op de afstem-C, dat lukt prima. Maar op het lage bereik, 0,52 MHz, lukt het niet met serie-condensator C9 de schaal overeen te laten komen. Het zit er dik 200 kHz naast en is niet goed te krijgen.
Na een avondje zwaar nadenken onder het genot van een rode wijn kwam uiteindelijk de oorzaak naar boven. Iets waar je in eerste instantie niet aan denkt. De middenfrequentie was verkeerd. In plaats van 239 kHz bedroeg de IF-trap 85 kHz. Ja, hoe is het mogelijk........
Eigenlijk heel eenvoudig, de set is zo geconstrueerd dat er een soort basis is, waarop bijna alle modellen ontvangers geconfigureerd kunnen worden. Hoe gaat dat dan? Je sloopt alle kappen van de boven- en onderkant, verwijdert de spoelset onder, haalt alle buizen er uit en schroeft de schroefjes van de MF-trafo's los, deze kunnen nu verwijderd worden. Daar zit nu de gemenigheid, de MF-transformatoren zijn door één of andere slimmerik verwisseld met die van een lange-golf-set, nl. 85 kC. Kom er maar eens op.
Nu kan ook de kap van de afstem-C verwijderd worden.
Op de afbeelding boven staat het gehele peleton aangetreden.
De kale basis.
De afstemcondensator. Hier zit ook nog een instinker op, namelijk naast de trimmer C9, die voor het instellen van het laagste frequentie gebruikt wordt, bevinden zich twee condensatoren die parallel aan de trimmer staan. De waarden van deze twee condensatoren kunnen per ontvangertype verschillend zijn, dus ook hier oppassen. Goed de documentatie doorlezen!!!
Achter het plaatje met de topaansluiting van de 12K8 bevinden zich de drie aansluitvoeten voor de spoelset. De bruine voeten op de voorgrond zijn buisvoeten en de voeten met de pennen zijn voor de MF-trafo's.
Op deze foto zijn de aansluitvoeten van het spoelblok te zien.
Het spoelblok, de gekleurde stippen geven de functie aan, blauw voor de oscillator, geel voor de versterker(mixer) en rood voor de antennekring. Het blok kan niet verkeerd gemomteerd worden omdat een van de voeten 180 graden verdraaid is.
Op het deksel is het frequentiebereik te lezen, .52 -- 1,5 MC.
| Band | Kleur | MFreq |
| 190--550 kC | bruin | 85 kC |
| 520 -- 1500 kC | rood | 239 |
| 1,5 -- 3 MC | oranje | 705 kC |
| 3 -- 6 MC | geel | 1415 kC |
| 6 -- 9,1 MC | groen | 2830 kC |
En daar zijn de daders van het probleem, de MF-trafo's van 85 kHz.
Ook hier is een kleurcodering aangebracht, rood is de eerste MF, geel de tweede en blauw de derde MF. De bruine stip boven op de behuizing geeft aan dat het een 85 kHz exemplaar is.
| Midden-frequentie | Kleur-code | |
| 85 kC | bruin | |
| 239 kC | rood | |
| 705 kC | oranje | |
| 1415 kC | geel | |
| 2830 kC | groen |
De oorzaak is nu bekend, maar nu de oplossing......... De waarde van de inwendige vaste condensatoren van de lage MF-trafo's bedraagt 180 pF met nog een trimmer van max-17 pF. Bij 85 kHz komt dat neer op een L van 19,477 milliH. Dat is een beste bos draad.
Voor 239 kHz zou je trafo's nodig hebben met een zelfinductie van 2, 463 milliH. Misschien is afwikkelen van de 85 kHz spoelen een optie? Eerst maar eens kijken hoe dat er binnen in uitziet.
Het binnenwerk van een MF-trafo.
Eén van de twee trimmers. Het ronde ding met de soldeeraansluiting is de 180 pF condensator.
De spoelen, ze zijn ook nog eens gelakt, dat wordt lastig afwikkelen.
Tussen de twee spoelen ziet U een ruimte met twee zwarte pinnen. Dat is een heel vernuftig gebeuren, Helemaal links is een ebonieten staafje, dat nu geheel uitgetrokken is. Dat zorgt er voor dat de meest linkse spoel naar boven is getrokken en de afstand tussen de beide spoelen maximaal is, de kleinst mogelijke koppeling dus. Op het volgende plaatje ziet U de maximale koppeling.
De spoelen dicht op elkaar. Bij de afregeling van de middenfrequent versterker moet de koppeling bij alle trafo's minimaal zijn, dus opgetrokken spoel.
Na het afregelen wordt vaak de eerste trafo op maximale koppeling gezet. Raadpleeg echter eerst de documentatie.
Nu de praktijk, afwikkelen is waarschijnlijk niet mogelijk, dus de tweede variant:
De vaste condensatoren los solderen, dan kom je met de trimmer alleen ook aardig in de buurt van de 239 kHz. Alleen heb je dan een kring met een heel kleine C en een relatief grote L, Ik weet niet of dat wel zo gunstig is voor een MF-trafo.
Het beste is een MF-trafo-set van 239 kHz bemachtigen, maar hoe???
De Oplossingen.
De PHILIPS-versie van de baken-ontvanger R24/ARC-5.
Mijn ontvangerdeel met drie ontvangers van de ARC-5 is eigenlijk compleet, twee communicatie-ontvangers en één baken (peil)-ontvanger. Deze laatse is voor het langegolfgebied en er is alleen maar een heleboel storing te ontvangen. Dus de R24/ARC-5 heeft een wat aantrekkelijker bereik, 520 tot 1500 kHz, daar zijn, vooral 's avonds nog redelijk veel zenders aanwezig. Maar ja, die R24 met zijn foute MF-trafo's, het blijft knagen. Na een oproep te hebben gedaan op de surplus-markt van het SRS-bulletin voor een set trafo's met een middenfrequentie van 239 kHz bleef het adembenemend stil.
Mijn eerste gedachten, de bestaande spoelen in te korten, stonden me absoluut niet aan. Dus maar eens uitgerekend wat voor L en C je nodig hebt voor die 239 kC.
Dat was niet te moeilijk, met de 180 pF van de huidige spoelen was dat 2400 muH. Die heb ik zo niet op voorraad. Ik heb nog wel Philips MF-trafo's, van die ronde. Daar maar eens gemeten en zie daar, ca. 1000 muH. Daar moet wat mee te maken zijn. Uitgerekend welke capaciteit daar bij zou moeten voor 239 kHz, dat is zo rond de 440 pF. Het zal allemaal niet optimaal zijn, maar het moet wel werken.
Eerst het binnenwerk verwijderen, alles compleet gelaten en het kan zo weer ingebouwd worden. (Goed bewaren)
Op deze afbeelding de al open gezaagde Philips trafo. Dat past natuurlijk nooit.
Na de spoelenset uit de behuizing te hebben gehaald zijn er voor een stevigere bevestiging stukjes 1,5 mm2 gebogen en gemonteerd. Deze worden aan de juiste punten, bv. 2 en 6 gesoldeerd, de onderkant van de spoelen. Geen onbenutte contacten gebruiken, want die worden in de set soms als draadsteun gebruikt en voeren de meest desastreuze spanningen.
De kant van de instelkernen en ook de plaats van de parallel-C's, 390 en 27 pF bleken goed te werken. Het is wel priegelwerk, maar goed te doen.
De kernen moeten natuurlijk ook bereikbaar blijven, dus de welbekende zijgaten geboord. Niet allemaal even recht, maar dat is niet mijn specialiteit. Houd hierbij wel rekening met de plaats van opstelling, de MF-trafo's 1 en 3 zijn vanaf de zijkanten goed te bereiken, nummer twee echter niet, dan moet de middelste buis achter even verwijderd worden, op zich geen probleem want dat is de detectorbuis en tevens BFO-oscillator. Na de eerste twee MF's afgeregeld te hebben kan nu de derde behandeld worden. De MF-versterker doet het uitstekend en laat zich prima afregelen.
De eerste MF-trafo aan de rechter kant.
De derde MF, de tweede bevindt zich midden in het geheel.
De volgende proef, ontvangt de radio iets. Nee dus.
Na veel zoekwerk blijkt dat de local oscillator zoveel signaal produceert dat er gemakkelijk een dx-verbinding mee gemaakt kan worden. Dit komt de menging niet ten goede., maar wat is de oorzaak dan????
De vorige eigenaar is blijkbaar ook bezig geweest om wat met de ontvanger te doen en heeft besloten de LO wat krachtiger te maken. Door de anodeweerstand van 300 kOhm naar bijna niets te verlagen, ja dan wil hij wel. Voor dat je zoiets constateert moet eerst gezocht worden naar deze weerstand, op het eerste gezicht nergens te vinden. Maar na lang turen op slechte kopieen van de ARC-5 blijkt de weerstand in de spoelbus van de oscillator te zitten. Hij was 2k2, een modern type en de maker heeft zich waarschijnlijk vergist in de kleurcode, het had waarschijnlijk 220 k moeten zijn.
De 300 kOhm er in gesoldeerd en wel ja, er komt geluid uit, onze lokale etherpiraat op 1008 kHz komt al vrij sterk door. Nog een keer alles afgeregeld en toen begon het te onweren, dus alleen nog maar geknetter. Piraat uit de lucht........ Een drie uur later weer eens geluisterd, piraat weer aanwezig en loeihard, ook de andere MG-stations komen nu heel goed door. Goeie MF-trafo's, die van Philips!!!!
Nu moeten alleen nog de freq.aangaven op de MF-trafo's gewijzigd worden in 239 kHz.
Er staat nog 85 KC op, dat ga ik nog wel een keer aanpassen.
Om het heugelijk feit te vieren dat de ontvanger weer werkt heb ik de zwarte lak met Ballistol geweer-olie ingespoten en uitgewreven. Het ziet weer als nieuw uit.
Dit is dat spul, het stinkt verschrikkelijk, maar de stank verwijnt wel weer.
Opgepoetst, nu nog een keer heel veel schroefjes regelen..... Overigens de vier gaatjes voor de BFO-spoel blijven ongebruikt, voor de middengolf heb ik geen BFO nodig.
De andere kant.
Voorzijde.
En de achterkant, als nieuw!!!!