Een bijzonder kastje, vooral het logo van de het Air Ministry er op. Het geheel is onder gebracht in een houten kistje met een glasplaat er voor.
Dit type B werd gebruikt voor de afstandsbediening van hoogvermogen W/T (Morse) zenders, waaronder de zenders T.70 en T.1087. De morsecode-operator kon zich kilometers ver van de zendlocatie bevinden, en dit instrument, verbonden met de locatie via telegraafdraden, volgde getrouw zijn/haar morse-code om de zender te bedienen. […] Type B (Ref. 5B/138, later aangeduid als 10G/138). Voeding: 14 V wisselstroom via een bruggelijkrichter. Spoelen van 500+500 ohm in serie, voorzien van gesloten metalen ringen rond de spoelen. Gebruikt voor het op afstand bedienen van een zender. Volgens het RAF Museum in Hendon was Type B (10G/138) tot "enige tijd na 1959" een standaardartikel in de RAF-magazijnen.
Door op de afbeeldingen te klikken verkrijgt u een vergroting in een apart venster.
Volgens de verkoper was het een soort relay-station om het zwakke morse-signaal in een lijnverbinding te versterken. Dat leek me wel een redelijke verklaring. Een seinsleutel op afstand die nog net genoeg signaal produceert om het relais in het kastje te activeren. Sluit je dan aan de maak-contacten van dit apparaat een batterij met voldoende spanning aan en zet je het geheel weer op de volgende lijn, dan heb je inderdaad weer genoeg power om het volgende relais te activeren. Zodoende kun je eigenlijk de hele wereld rond als je maar genoeg draad en kastjes hebt. Bij nader onderzoek blijk dat deze toch voor iets anders bedoeld was. Dit apparaat wordt aangesloten op een telegraaflijn en staat in de buurt van een grote tellegrafiezender. De seinsleutel van zo'n zender moet meestal een vrij grote stroom verwerken om de zender te "sleutelen". Wanneer nu die seinsleutel op behoorlijke aftstand van de zender geplaatst is, zal door de hoge weerstand van de lijnverbinding het sleutelen van de zender niet lukken. Dus je hebt een soort versterker nodig. Wel, dat is nu precies waar dit instrument voor bedoeld is. De reden voor het ver weg plaatsen van de seinsleutel inclusief telegrafist is het feit dat de locatie van de zender gepeild en gebombardeerd kon worden. Een zender is wel te vervangen is niet zo moeilijk, maar een nieuwe telegrafist plaatsen is een wat lastiger zaak.
De pagina is nog in opbouw.
Het vooraanzicht, het kastje kon aan een wand gehangen worden. De bovenste twee (lichte) sleufjes waren bestemd voor de bevestiging. De onderste sleuven zijn voor de doorvoer van de bedrading.
Het beschermende kastje. Aan de zijkanten haakjes om het binnenwerk vast te zetten. op het midden van de onder- en bovenkant twee paspennen om de zaak goed op z'n plaats te zetten.
De achterkant met de bedrading die in sleufjes naar de aansluitpunten gevoerd wordt. Deze sleuven zijn vol gegoten met een soort harde was.
Het binnenwerk met de aansluitpunten De betekenis van de letters is nergens te vinden. De twee keer 500 zal wel betekenen dat hier aan de spoelen van 500 Ohm aan verbonden zijn. Misschien de D van Distance?? Maar de S, Y en M ???
Netjes op het hout aangebracht de gegevens van het Air Ministry, waarschijnlijk is het relais een product geweest voor de civiele markt en omgedoopt als A-M model.
Een blik op de een deel van het mechaniek.
De spoelen die voor het aantrekken van de arm zorgen.
De rechter kant met ontelbare instel-mogelijkheden zoals de contact-afstand en de trekkracht van de veer die voor de tehgenkracht van de beide magneetspoelen zorgt.
Het grote wiel rechts is voor de instelling van de veerspanning. Het geribde wiel dient voor het instellen van het rustcontact. Aan de linker kant de wieltjes voor de spleet van het maak-contact. Het ziet er allemaal erg degelijk uit.
De linker kant met het scharnier van de arm. De lagering geschiedt met zogenaamde "taatsen", scherpe punten die in kommetjes vallen. Deze hebben de eigenschap bijzonder wrijvingsarm te zijn. Op het eind van de arm is een klein felxibel draadje te zien dat voor de verbinding van de arm naar de aansluitklem gebruikt wordt.
Nogmaals het vooraanzicht waarbij de twee magneetspoelen duidelijk te zien zijn. Met een spanning van 14 Volt worden deze geactiveerd. De opgenomen stroom bedraagt slechts ca. 15 mA. Daardoor speelt een weerstand van tientallen Ohms van de telegraaflijn nauwelijks een rol en kan op verre afstand het relais met een seinsleutel bediend worden. De contacten van het relais staan in directe verbinding met de seinsleutel-aansluiting van de telegrafiezender. Aangezien bij oudere zenders de sleutelcontacten vaak in katodeleidingen van de zender geschakeld worden kan er op de onderdelen van het relais wel eens een stevige spanning staan. Om aanraking te voorkomen en er voor te zorgen dat de boel niet verstoft is de beschermingskap noodzakelijk.
dez foto zijn de taatspunten beter te herkennen. Op de achtergrond is de veer te zien die voor de tegendruk van de sleutel zorgt. In feite kun je hiermee de gevoeligheid van het relais instellen.
Het verbindingsdraadje.
De achterkant met de rug van de hoefmagneet. De arm van het relais is in rust aangetrokken door het vaste magnetisme van de magneetspoelen. Zou gauw er een tegen-EMK opgewekt wordt door de spoelstroom zal de magneet loslaten en het maak-contact activeren. Dit principe wordt ook toegepast bij het zend/ontvangrelais van de T1154 zender van de RAF. Door deze methode kunnen aanzienlijke seinsnelheden worden bereikt ondanks de vrij zware massa van bewegende delen.
De meest linkse vier draden gaan naar de beide spoelen die bij de aansluitpunten in serie zijn geschakeld. De twee linkse schroeven zijn van het maak- en verbreek-contact van het relais. De meest rechtse draad is verbonden met het moedercontact (arm) van het relais.
Er staat op Youtube een filmpje van een Engelsman die een uitleg van dit instrument geeft. Volgens mij klopt er niets van het verhaal. Hij beweert namelijk dat de persoon die bij het relais zat ,het tikken van het relais beluisterde en als morse-code op nam. Vervolgens seinde hij met de seinsleutel die aan de zender of volgende lijn verbonden was de opgenomen tekst. Verder had hij het over een schrijvende morse-opneme. Dat was het beslist niet. Dit zou alleen maar fouten veroorzaken en waarom opnieuw seinen terwijl er al dikke seincontacten op het relais zitten? Waarschijnlijk is de kreet "Sounder" wat te letterlijk opgevat. Met de buzzers die op veldtelefoons of remote control-units zaten kun je wel morsetekens opnemen en met een aparte seinsleutel een antwoord sturen. Maar zo werkt dit apparaat niet.
Nog een belangrijk punt is de polariteit van de 14 Volt voeding. De plus pool moet aan aansluiting D gelegd worden, anders werkt het niet. De spanning wordt met een bijbehorende rectifier aan de zenderkant opgewekt.
Terug naar begin van de pagina
Toepassing bij de T-70 en T-1087 zenders..
Na enig speurwerk wat beeldmateriaal gevonden van de zenders die gebruik maakten van de Sounder Relaying units, als eerste de T-70 van het Air Ministry. Een krachtige zender die als grond-radio werd gebruikt.
De T-70 is niet bepaald een portable.
Zo zien de eindbuisjes er uit, niet voor QRP-werk.
Dit is zo'n VT-31, anodespanning 5000 Volt en anodedissipatie 250 Watt !!! Met twee van die knapen kun je je wel vertonen.
En dit is de T-1087, ook niet te klein.
En dan het remote control-panel. Gelijk met drie units en bijbehorend spul. Eén van de units wordt voor het inschakelen van de LT ( Gloeispanning ed.) , een tweede exemplaar om de HT ( Hoogspanning) in te schakelen en een derde om te sleutelen. En dat kon allemaal op grote afstand bestuurd worden.
En zo ziet zo'n besturing er uit. De aansluiting S wordt nergens gebruikt, dat is namelijk het verbreek-contact. Links de unit voor Keying, dan de HT-sturing en rechts de LT-sturing. Hoe het precies werkt.............? Vooral de repeating coil is me nog niet duidelijk, maar ik denk dat die aan de lijnverbinding aangesloten wordt. Toch nog maar eens nalezen.
Terug naar begin van de pagina