Van 1969 tot 1979 woonde ik in het Zwitserse Zürich en werkte bij de firma Siemens-Albis. In mijn kennissenkring was een oud Gorenaar, oud teammaat van de Goorse waterpoloclub "GZ&PC", hij was voordat hij naar Zwitserland verhuisde piloot bij de KLM. In de zestiger jaren was er echter een grote uitverkoop bij deze luchtvaartmaatschappij en veel piloten werden ontslagen. Bij Sabena, SAS, Lufthansa en Swissair werden deze mensen met open armen ontvangen. Mijn kennis koos dus voor de Swissair die trouwens ook al niet meer bestaat en nu als Swiss rondvliegt. In elk geval was ik een zeer regelmatige gast bij hem en z'n gezin waar ik vaak op de kinderen mocht passen. Nadat de peuters lagen te slapen zette ik de radio aan en luisterde naar de mooie avondmuziek van Bayern III die ook prima in Zwitserland te ontvangen was.
En wat voor radio was dat, jawel de Philips A5X83A tuner, hij had er ook nog een versterker bij met enorme zelfgemaakte klankzuilen van eternit-buizen, enorm lelijke dingen, maar er kwam een subliem geluid uit.
Maar ja, de tuner was mono en de modernere tuners waren uitgerust met transistoren en hadden stereo-weergave. Dus de Philips moest het veld ruimen en kwam bij mij terecht. Het apparaat verhuisde ook weer mee terug naar Nederland en verbleef jarenlang op zolder tot ik een keer een drievoudige afstemcondensator nodig had (Voor een PI-filter). De tuner moest er aan geloven.
Nu, in 2022, ruim 43 jaar later vond ik hem weer en vond het een uitdaging het apparaat weer aan de praat te krijgen, dat is gelukt, vraag niet hoe. Er moet ook nog wel het nodige aan het uiterlijk worden gedaan, maar dat komt nog.
Omdat er het nodige ontbrak plaatste ik een advertentie in het NVHR-blad, niet verwachtend dat er enig respons op zou komen. Ik had eigenlijk alleen maar de complete afstem-C met trommel, de onderplaat en achterkant nodig.
Tot mijn grote schrik en verbazing meldden zich zeven mensen die nog zo'n apparaat hadden en er ook wel van af wilden. Maar ja, dan zit je wel weer met twee apparaten. Maar de knoop toch maar doorgehakt. Afgelopen zaterdag arriveerde het exemplaar, keurig verpakt en onbeschadigd. Welliswaar zonder achterplaat, maar dat is niet zo''n ramp. Het bleek de Nederlands/Belgisch/Franse versie te zijn. De schaal laat deze verschillen zien. Er waren echter nog wat meer kleine verschillen. Op de onderstaande plaatjes is, waarbij dat mogelijk is, de nieuwere versie ook te zien.
Door op de afbeeldingen te klikken verkrijgt U een vergroot beeld in een apart venster!
Dit is het radiootje, een voor Philips een zeer geavanceerd uiterlijk.
DE nieuwe radio, de kast ziet er ook beter onderhouden uit.
Vooraanzicht met een glanzende rij druktoetsen. De linker knop is voor de afstemming van de AM-banden en de rechtse voor de FM-band.
Het ziet er allemaal wat roder uit.
Aan de schaal is wel te zien dat het om een buitenlandse uitvoering gaat, Hiversum II ontbreekt en de zenders van de Alpenlanden zijn goed vertegenwoordigd. Ook de Amerikaanse strijdkrachten in Duitsland staan met AFN op de schaal.
Het toestel beschikt over vijf golfbereiken, lange-, midden- en twee keer korte-golf. als vijfde de FM-band. Voor verdere specificaties zie de bijgevoegde gebruikershandleiding.
Ook hier de nieuwere uitvoering.
De beide schalen, wat opvalt is dat de FM-band bij het Zwitserse exemplaar vlnr. van 108--87,5 MHz loopt, bij de Nederlandse precies andersom. Waarom?? Als ze het snaartje op de trommel omgedraaid zouden hebben was het eenvoudiger geweest. Maar ja, ze hebben er vast een reden voor gehad. Ook is nu Hilversum II vermeld. Ik heb echter ook schalen gezien waar de Regionale omroep gedrukt stond. Ook een schaal voor de Scandinavische landen ontbreekt niet. Wat dat betreft kun je dus een hele reeks van deze ontvangers in verschillende vormen verzamelen. Niet doen dus.......
De achterwand en het typeplaatje ontbreken jammer genoeg.
De achterkant met typeplaatje en serienummers.
Ook de afdekking van de onderkant moet nog gezocht worden.
De onderplaat is nu ook aanwezig.
Voordeel is wel dat het binnenwerk er heel makkelijk uitgehaald kan worden. Wat opvalt is dat er geen schaalverlichting in zit, dat zal wel te duur geweest zijn.
De radio uit zijn behuizing gehaald.
De frontplaat is met twee kunsstofschroeven aan het chassis bevestigd en de plastic schaal wordt vastgehouden door twee moeren bij de twee afstemassen.
De FM-afstem-unit is van een ander type als mijn oorspronkelijke. De aandrijftrommel is ook andersom gemonteerd. De afstemming verloopt via een tandheugel wat de nauwkeurigheid wel bevordert.
Na verwijdering van de de frontpanelen blijft er dit over. Twee aparte afstemsystemen.
De linker zijkant met de voedingstrafo en links de EC92 kathodevolger voor het LF-uitgangssignaal en rechts de EZ81 voor de gelijkrichting van de anodespanning.
De rechter zijde met de FM-tuner en rechts de afvlak-elco die nog in prima conditie verkeerde.
De afstemming van de FM-tuner. Hier bij het oorspronkelijke exemplaar, met de bruine kunsstofschijf worden de kernen in de spoelen op- en neer bewogen.
De achterkant, met links de mixer met ECH81, dan twee keer EF89 voor de MF-versterking, een EABC80 voor de detector en discriminator en eerste LF-versterker. Achter het spanningscaroussel de EC92.
De achterkant van de Nederlandse uitvoering. De zwarte plaat is de achterkant van de afstemschaal achtergrond.
De antenne-aansluiting. Het pertinax plaatje rechts ervan is een schakelaar die bij FM-ontvangst geactiveerd wordt. (Met een touwtje).
De aansluitingen van de antenne en aarde zijn wat anders uitgevoerd.
De rechter kant met spanningscaroussel en plug voor de audiouitgang. Het voordeel van de kathodevolgeruitgang is dat deze zeer laagohmig is en over grotere afstanden te verbinden is met de LF-versterker.
Bovenaanzicht, de oplettende kijkertjes zullen al ontdekt hebben dat er hier iets niet helemaal klopt, dat is juist, de drievoudige afstem-C, maar hierover later meer.
Dat ziet er heel wat schoner uit, wat een werk om dit zo weer te krijgen. Mooi gedaan door de vorige eigenaar.
De FM-tuner met permeabiliteits-afstemming. Aan de rechter zijde van de afstem-C de vele kringen van het AM-gedeelte.
De juiste afstemcondensator met de goede bevestigingen en trommel.
De andere kant met de voedingstrafo.
De afstem-C. Aangezien ik die er in vroeger jaren uitgesloopt had moest er een vervanger komen. Die had ik in de vorm van een splinternieuwe. Alleen de bevestigingsgaten kwamen niet overeen met die op het chassis. Waarschijnlijk rustte de originele op een verend onderstel. 't Ja, wat te doen. De oplossing, een aluminium plaatje met veel gaten er in. Dat koste nog wel veel passen en meten en twee verknoeide plaatjes. Maar uiteindelijk klopte het wel ongeveer. Toen de snaar aandrijving, ik had wat gevonden wat wel geschikt leek, maar uiteindelijk toch te groot was. Vergelijkingen op foto's van bestaande apparaten gaven aan dat het ongeveer een trommel met een diameter van 35 mm moest zijn. Had ik dus niet, wel een PVC-dop met binnenwerks 40 mm en buiten 44 mm. Dat maal PI komt niet overeen met de schaallengte, maar voor het proberen was het voldoende. Wat een klus (zucht).
Maar ja, alles moest ook nog aangesloten worden. Dat werd een heel gezoek met behulp van schema en bedradingstekening van Philips. Vandaar dat ik nogal wat grote foto's heb gemaakt voor diegenen die ook tegen dit soort problemen aanlopen. Hier volgen de foto's van de bedrading aan de onderkant.
Het totaal-overzicht. Bij de nieuwe ontvanger ziet het er allemaal wel mooier. Foto volgt nog.
De kant van de trafo en de EABC80 en tweede EF89.
.
De eerste EF89 en de mengbuis ECH81.
Het bewuste gebied waar de drievoudige afstem-C moest worden aangesloten. De drie rode draadjes zijn verbindingen naar de afstem-C. De twee zwarte, extra aardaansluitingen. Als je het weet is het niet zo moeilijk.......
Na de ECH81 er weer opgezet te hebben en voorzichtig wat gelijkspanning op de voedingselco te hebben gezet met de oscilloscoop gekeken of er nog wat leven in de oscillator zat, ja, dat was er, maar niet over het hele bereik. Verbogen plaatje van de afstem-C weer recht gezet en zie daar op alle AM-bereiken de juiste oscillator-frequenties gemeten. Daar steeds 452 kHz van af getrokken en ook de bereiken kwamen heel goed overeen met de door Philips aangegeven data.
Dan wordt je wat moediger, gelijk alle buizen er in en kijken of er wat uit het LF-deel komt. Grote verrassing, de signalen brulden er uit. De volle anodespanning stond er nu op. De volgende stap, de FM. De afstemming liep wat zwaar, maar met wat olie werd dat ook opgelost en de FM-zenders spetterden eruit.
Onvoorstelbaar, na zo veel jaren en het gepruts in het verleden toch nog dit resultaat.
Hieronder nog wat afbeeldingen van de afstemtrommel.
.De PVC-dop met de touwtjes er omheen. Tip: Met een krokodilleklem de zaak op de plaats houden als je de snaren weer op wil tuigen..
Hier is ook de afstemindicator met EM84 te zien.
De zelfgebouwde trommel, zelfs het draad loopt er niet af. Slippen kan ook niet aangezien beide draadeinden aan de trommel bevestigd zijn.
Al met al een succesvolle onderneming, nu nog de afwerking, een zwakke kant van mij.....
Hier nog enige documentatie:
De gebruiksaanwijzing, afkomstig van de NVHR.