In1955 werden door Philips ( Elonco, een onderafdeling van Philips in den Haag) bouwdozen op de markt gebracht. Eén ervan was de laag-frequent balansversterker HF-10 .
In die tijd was 10 watt een redelijk vermogen. Toen ik in 1960, op 14-jarige leeftijd op dansles zat, was dit de versterker waar mee de dansmuziek werd versterkt. Een viertal luidsprekers in de hoeken van de danszaal zorgden voor een uitstekende verdeling van het geluid. De dansleraar gebruikte ook de microfoon via deze versterker. Ik neem aan dat het een uitbreiding van de HF-10 betrof. De gaten voor een extra buis, potmeter en ingang zijn in mijn exemplaar al aanwezig. Het verbaast me wel dat in die tijd 10 watt genoeg was om een redelijk grote zaal van geluid te voorzien. Tegenwoordig zijn er toch wel wat meer wattjes nodig om een luidspreker-conus in beweging te krijgen. Misschien was toen, het toch al lage rendement van een luidspreker, wat hoger dan dat van de huidige boxen.
2. De Belgische "kant en klare" ?
De HF-10 bouwdoos in twee verschillende uitvoeringen.
De oorspronkelijke versterker, had alleen een pick-up ingang en was goed voor een uitgangs-vermogen van 10 Watt.
Hierboven een afbeelding van het aanbod van Philips uit een Electron, October 1955. Het pakket was in tweeën gesplitst, waarschijnlijk om de financiele last wat te spreiden.
De HF10 met toegevoegde microfoon-versterker. De frontplaat is nu ook voorzien van een schaal voor de
volumeregeling van de microfoon.
Vooraanzicht van dit mooie Philips product.
De achterkant is vrij sober gehouden.
De twee linkse entrees zijn de luidsprekeruitgangen, voor 7 en 5 Ohm. Dan de microfoonplug en rechts daarvan de toonopnemer-ingang.
Vooraanzicht van de versterker, zonder kast en zonder microfoon-voorversterker.
Een vooraanzicht met tweede EF86.
De bovenzijde. De achterste twee buizen zijn EL84's. Midden onder een ECC83, als fasedraaier en versterker. Iets links van de ECC83, een EF86 als voorversterker. De gelijkrichter aan de rechterzijde is een EZ81.
Upgrade van de HF10
De achterkant zonder dak.
De onderkant ziet
er, ondanks de leeftijd ( in 2012 57 jaar ), nog zeer goed uit en aan de componenten
mankeert nog helemaal niets. Zelfs de teerpotten zijn nog scheurvrij.
De volume-regelaar deed het na een behandeling met contactspray weer voortreffelijk............
Er kwam echter niet veel geluid uit, als dat 10 Watt is.
Te vroeg gejuigd, de teerknollen waren een paar jaar later wel gebarsten, dus alle condensatoren van dit type werden vervangen.
En versterken deed hij ook al niet. Tijd voor veel overpijnzingen en sloop van alle componenten onder in het buikje van de versterker. Hierna de C's en R's weer op een strakke wijze gemonteerd en de bedrading gecontroleerd. Er zaten nog wat kleine foutjes in, ik vraag me dan ook af hoe deze versterker ooit goed gewerkt heeft.
Volgens schema en stuklijst was de kathodeweerstand van de EF86 27 kOhm. Bij nader inzien wat groot. Alle stromen en spanningen uitgerekend en aan de hand van het Muiderkring buizenboek geconstateerd dat het waarschijnlijk 2,2 kOhm is. En jawel een geweldige brom vulde de shack.
De spanningen klopten nog steeds niet helemaal, door het toevoegen van de tweede EF86 was de stroom door het laatste afvlakfilter ook wat groter. De weerstand van 47 k vervangen door 22 kOhm en zie daar, het klopte weer ongeveer met de opgegeven waarden. Ook geen last van "motorboten", dus alles goed.
Links de microfoon-voorversterker, de roosterlekweerstand en de koppel-C zijn in aluminiumfolie gewikkeld om storingen te voorkomen.
Links-onder, de kathodeweerstand van de tweede EF86, nu 2,2KOhm (rood-rood-rood)
De linkse potmeter is ook vervangen, het gebruik van contactspray, enige jaren geleden, had het één en ander opgelost. Er zat een dikke, vieze vetlaag bij de potmeter.
Het binnenwerk waarschijnlijk opgelost. Dus moraal van het verhaal: "Contact-spray is een korte-termijn oplossing en dodelijk voor potmeters".!!!
Het afvlakfilter, met de groene, gewijzigde weerstand. ( Van 47 k naar 22 k)
Hierboven nog een gezicht op de buizen en de elco's. De EZ81 ziet er wat gehavend uit, deze buis door een nieuw exemplaar vervangen.
Een blik op de microfoon-voorversterker, verend opgehangen op een sub-chassis ( groot woord voor extra aluminiumplaatje). Geheel volgens Philips-
aanwijzingen gebouwd. Met dank aan Anton van den Oever , die mij, na een noodkreet op het "Nederlands Forum over Oude Radio's", de originele uitbreiding van de HF10 stuurde.
Het schema, klik op het schema voor een vergroting. In de bijbehorende stuklijst staat een waarde van 180 kOhm voor R27, dit moet eigenlijk 47 kOhm zijn, echter na toevoeging van de extra EF86 is 22 kOhm beter. Verder is R9 geen 27kOhm, maar 2,2 kOhm.
Bovenstaande afbeelding is gemaakt door Gerard Jongbloed en kan beter uitvergroot worden, zie ook zijn WEBSITE voor nog veel meer fraais.
En tenslotte de stuklijst, klik voor vergroting.
Terug naar het begin van de pagina.
2. De Belgische "kant en klare" ?
Aangezien ik het toch niet kan laten nog weer iets aan te schaffen is er een HF-10 bij gekomen. Het lijkt verdacht veel op een Belgische uitvoering.....
Er zitten namelijk onderdelen van de firma M.B.L.E. in.
Een korte beschrijving van deze firma:
M.B.L.E. betekent : Manufacture Belge de Lampes et de Materièl Electronique. Het was de grootste fabriek van elektronische componenten in Belgie. Opgericht in 1911, in Vilvoorde (België) onder de naam La Lampe Brabant,vervaardigde deze onderneming allereerst gloeilampen voor verlichting onder het merk "MAZDA". Vanaf 1924 werden bepaalde soorten elektronenbuizen geproduceerd. Het was onder het lampenmerk van "ADZAM".
In 1947 begint de onderneming met het vervaardigen van fluorescerende buizen.
In 1949 werd een grote beslissing genomen door de algemene vergadering van de aandeelhouders om elektronische componenten te vervaardigen, en om nieuwe activiteiten op het gebied van de telecommunicatie en van de kernfysica te starten. En ook de ontwikkeling van de reeds bestaande activiteiten verder te zetten
Voor een dergelijk ambitieus programma is het verkrijgen van vergunningen noodzakelijk , samenwerking met andere ondernemingen en eveneens eigen studiebureau's is ook zeer wenselijk. Tussen 1949 en 1955 was het personeelsbestand van deze studiebureau's gestegen met meer dan 160 dokters, universitaire ingenieurs en technische ingenieurs.
M.B.L.E. en Philips:
MBLE werd in 1925 een dochteronderneming van de Nederlandse elektronicagigant Philips. Hoewel het aanvankelijk autonoom was binnen de Philips-organisatie, werd het vanaf 1957 steeds meer geïntegreerd met het moederbedrijf. In 1981 werd het volledig overgenomen door Philips en verdween de naam MBLE, hoewel men de fabriek intern MBLE bleef noemen .
Dit is hem dan. Volgens de schaarse documentatie levert deze versterker 12 Watt en zou dus eigenlijk HF-12 moeten heten.
De bediening met Engelse tekst en zonder microfoonversterker.
Hoewel hier dan toch weer 10 Watt staat...... Maar de naam is 'Amplifier Model A 1465" . Of dit nu een bouwdoos of een kant en klare versterker, ik vermoed het laatste.
De achterkant.
Wel typisch Philips, geen namen geven aan de in- en uitgangen.
De uitgangstrafo ziet er wat bijzonder uit.
Er staat met duidelijk leesbare letters M.B.L.E. op.
Het front-aanzicht. De originele ADZAM-buizen zitten er nog op.
De onderkant, er zijn al wat condensatoren en weerstanden vervangen. Nog drie teerknollen te vervangen. Alhoewel, ze zien er wel erg nieuw uit, misschien nagemaakte?? Meten is weten!! Binnenkort maar eens op de werkbank en kijken of het allemaal nog goed werkt.
Wat meer details van de componenten.
Het schema met de stuklijst. Dit schema is echter van de uitvoering /M met microfoonvoorversterker. Het verschil met de HF-10 is dat bij de uitvoering zonder microfoonversterker de toonregeling gelijk aan het begin van de versterker zit. Bij de hier besproken uitvoering is deingang van de microfoon en de grammofoon-opnemer aan de extra EF86 toegevoegd.
Terug naar het begin van de pagina.